Tiêu dùng của dân cư đô thị: Nghiên cứu trường hợp ở Thành phố Đà Nẵng
Tóm tắt: Trên cơ sở hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về tiêu dùng của dân cư, bài viết phân tích thực trạng tiêu dùng của dân cư đô thị tại thành phố Đà Nẵng. Kết quả nghiên cứu cho thấy tiêu dùng của dân cư đã có những đặc điểm như sau: Trong tổng cơ cấu chi tiêu đời sống của dân cư thì chi cho ăn uống chiếm tỷ lệ lớn nhất, tiếp đến là chi cho giáo dục và sau đó là chi phí đi lại, thông tin liên lạc và các khoản chi khác.
Đối với nhóm hàng hóa thiết yếu, hầu hết các nhu cầu cơ bản của người dân đã phần nào được đáp ứng, tuy nhiên xu hướng hiện nay là sử dụng các sản phẩm hàng hóa an toàn, đảm bảo nguồn gốc xuất xứ, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm đáp ứng tiêu chí xanh/sạch.
Mặt hàng rượu bia có xu hướng sử dụng ngày càng tăng gây ảnh hưởng đến sức khỏe cũng như đời sống của các hộ gia đình và ảnh hưởng tới các khoản chi khác. Hàng quần áo giày dép hiện nay người dân chủ yếu sử dụng hàng nội địa hưởng ứng theo cuộc vận động Người Việt dùng hàng Việt cũng đã phần nào đáp ứng được nhu cầu của người dân.
Với nhóm hàng lâu bền, người dân quan tâm nhiều đến chất lượng bao gồm thương hiệu cũng như độ bền của sản phẩm, đặc biệt lựa chọn các mặt hàng tiết kiệm năng lượng, nhiên liệu, và hàng nội địa vẫn là mặt hàng được ưa chuộng trong thời gian gần đây. Các dịch vụ như y tế, giáo dục, giải trí thì về cơ bản người dân đã có thể tiếp cận được nhưng đại đa số đều mong muốn có chất lượng tốt hơn nữa trong thời gian tới.
Các hoạt động vệ sinh môi trường được triển khai thực hiện tốt trên địa bàn. Rác thải ở nơi công cộng hầu như ít khi gặp phải nhờ công tác vệ sinh của thành phố cũng như ý thức cao của hầu hết nhân dân trong việc gìn giữ môi trường. Nhận thức của người dân về tiêu dùng xanh, sạch ngày càng gia tăng tuy nhiên sản phẩm xanh sạch còn ít và đắt đỏ so với mức sống của người dân.
Từ thực trạng nêu trên, bài viết đề xuất một số hàm ý chính sách nhằm thúc đẩy tiêu dùng của dân cư đô thị Đà Nẵng theo hướng bền vững.
Mở đầu
Cùng với quá trình phát triển kinh tế xã hội ở Việt Nam hiện nay, tiêu dùng trong dân cư có nhiều chuyển biến mới mẻ. Có thể nói rằng hầu như những nhu cầu của người tiêu dùng về việc ăn, mặc, giao thông, giáo dục, y tế và giải trí vui chơi cũng như tín ngưỡng tôn giáo đã phần nào được đáp ứng. Tuy nhiên tiêu dùng trong dân cư lại ngày càng bộc lộ nhiều xu hướng tiêu cực ảnh hưởng đến sự tiêu dùng cho thế hệ mai sau. Đó là tiêu dùng của dân cư ở các đô thị vẫn nặng về tiêu dùng truyền thống, sử dụng nguyên liệu thô chưa qua chế biến, sử dụng nhiều hàng hóa chất lượng thấp không có lợi cho sức khỏe con người cũng như việc tiết kiệm tài nguyên của đất nước. Tiêu dùng thể hiện theo xu hướng ngày càng phô trương, lãng phí của một số tầng lớp dân cư không tương xứng với mức sống còn thấp và khả năng thu nhập của người dân. Người dân đô thị hiện nay có xu hướng dịch chuyển tiêu dùng vật chất sang tinh thần nhiều hơn do có sự phát triển về kinh tế cũng như thị hiếu, tín ngưỡng..... Bên cạnh đó cùng với hội nhập kinh tế toàn cầu đã mở ra sự lựa chọn đa dạng hơn cho người tiêu dùng, một số nhóm người dân ưa thích sử dụng hàng ngoại, hàng nhập khẩu hơn là hàng nội địa điều này dẫn đến một mặt ảnh hưởng đến các doanh nghiệp sản xuất trong nước mặt khác ẩn chứa nguy cơ nhập khẩu những hàng hóa không thân thiện với môi trường trái ngược với nguyên tắc tiêu dùng bền vững.
Việc nghiên cứu tiêu dùng của dân cư đô thị có một vai trò quan trọng, nó giúp cho các cơ quan quản lý, các doanh nghiệp hiểu rõ được việc tiêu dùng của người dân hiện nay để từ đó có định hướng chính sách, chiến lược phù hợp tạo ra cơ cấu tiêu dùng ổn định, hợp lý, phù hợp với xu thế phát triển của đất nước và mong muốn tiêu dùng của người dân.
Nằm ở miền Trung Việt Nam, với địa bàn đa dạng về cảnh quan thiên nhiên, Đà Nẵng có đủ điều kiện để phát triển thành thành phố du lịch trong tương lai. Đây cũng là nơi được bình chọn là Thành phố đáng sống nhất Việt Nam nên việc nghiên cứu tiêu dùng của dân cư đô thị sẽ đem đến nhiều khía cạnh có thể tìm hiểu và học tập cũng như đưa ra được một số hàm ý chính sách về phương thức tiêu dùng bền vững – một mảng rất quan trọng để phát triển ngành du lịch theo định hướng phát triển của thành phố.
Chi tiết xin xem file đính kèm.